Programma Buitengebied in Balans

De toekomst van de agrarische sector en daarmee het landelijk gebied wordt voor een aanzienlijk deel gestuurd en bepaald door Europese wet- en regelgeving. Op nationaal niveau is dit uitgewerkt in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) en door de provincie vertaald in het Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG, besluitvorming vermoedelijk eind 2023/begin 2024). De provincie Overijssel heeft daarbij gekozen om zes deelgebieden te definiëren\, waarvan Noord Oost Twente er één is. Door het samenvallen van meerdere (natuur)doelen en ligging is onze regio als zeer complex en uitdagend te definiëren.  Zowel bestuurlijk als ambtelijk werken we samen teneinde meer impact te hebben in de beleidsvorming. Hierbij borgen we naast alle doelwaarden, rekenmodellen en (stoppers)regelingen ook nadrukkelijk aandacht voor de bredere sociaal maatschappelijke impact en het mentale welzijn van de agrariërs    
Dinkelland maakt als deelgebied ook onderdeel uit van de Gebiedsgerichte aanpak Noordoost-Twente (GGA-NOT). Samen met de vier NOT gemeenten gaan we de transitie inhoud geven waarbij een realistisch perspectief voor de agrariërs een belangrijk uitgangspunt is. Stimuleren van innovatie in de agrarische sector staat hierbij centraal. Het (nu demissionaire) kabinet investeerde fors in de opgaven voor water, natuur en klimaat en in de verduurzaming van de landbouw. De keuzes en investeringen in de landbouw worden gekoppeld aan verduurzaming, kringlooplandbouw, nieuwe verdienmodellen en verbetering van de positie van de boer in de keten. We hebben daarbij nadrukkelijk aandacht voor de transitiekansen van agrariërs, zowel voor agrariërs die blijven als wel stoppen.

We gaan als proactieve gebiedspartner een bijdrage leveren aan een economisch perspectief vanuit een balans tussen agrarisch landgebruik, de kwaliteit van onze natuur en landschap, de kwaliteit van de toeristische sector, de mogelijkheden voor economische activiteiten en de kwaliteit van leef- en werkomgeving voor onze inwoners. Dit in verbinding met bodem, water en lucht. Dat maakt ons buitengebied sterker en is gunstig voor de leefbaarheid. 

In 2026 hebben we de verkregen inzichten en de uitgewerkte plannen vanuit het NPLG omgezet in operationeel beleid gericht op de transitie van de agrarische sector. En in 2026 zijn er in deelgebieden zichtbare stappen gezet met betrekking tot zowel het perspectief voor de landbouw als de natuur- en waterdoelen.

Via de volgende inspanningen willen we ons doel bereiken:

• We zetten menskracht en middelen in om lokaal en bovenlokaal een proactieve rol te vervullen. We zijn partner in de NOT-Gebiedsprocessen.
• Het agrarisch consulentschap zetten we voort, evenals de rol van de ervencoach voor de landbouw. Dat geldt ook voor onze betrokkenheid bij de Land Bouwers (voorheen: Mineral Valley Twente) en LEADER. Samen met de provincie, het waterschap, maatschappelijk partners en stakeholders stellen wij de NOT Gebiedsagenda 2023- 2030 op.
• We ontwikkelen een gemeentelijke visie op toekomstige economische dragers voor ons buitengebied.
• Bedrijfsbezoeken en persoonlijke contacten op het erf zijn een belangrijk onderdeel van onze (persoonlijke) inzet.
• We hanteren een aanpak op doelgroepen. We richten ons vooral op transitiekansen van agrariers en hebben daarbij ook oog voor de sociaal maatschappelijke impact.
• We brengen samen met de andere NOT gemeenten middels een gebiedsanalyse onze uitgangspositie (beter) in kaart. 

a.    Knoppen bedienen. We gaan de komende jaren een maximale inspanning leveren om de complexe processen in het landelijk gebied soepeler te laten verlopen. Wij zien onszelf als de “verbinder” en “facilitator”. Bestuurlijk en ambtelijk nemen we deel aan elke relevante “tafel” om de collectieve belangen van doelgroepen en de gebiedsopgaven in Dinkelland te behartigen.  Daar waar mogelijk gaan we landelijk, provinciaal en lokaal een voortrekkersrol vervullen.
b.    Samenlevingsgerichtheid. We bouwen aan duurzame relaties in een krachtenveld waar de belangen ver uit elkaar liggen. We staan naast onze agrariërs/ inwoners en ondersteunen hen bij de keuzes op weg naar een meer duurzame bedrijfsvoering. De Gebiedsgerichte Aanpak (GGA) NOT is het voertuig voor dialoog en samenspel met onze inwoners.
c.    Sociaal maatschappelijke impact. We beschouwen voortdurend de effecten van de activiteiten die er plaatsvinden op de impact die het heeft op mens en maatschappij. In het bijzonder hebben we aandacht voor de transitiekansen van de “blijvers” en het bieden van een perspectief op de “stoppers”.

In de afgelopen periode hebben we aan veel verschillende ambtelijke en bestuurlijke tafels gezeten om de belangen van onze inwoners, agrariërs en gebiedsopgaven te behartigen.  We hebben ons nadrukkelijk gericht op het belang van een perspectief voor de agrarische sector en de sociaaleconomische leefbaarheid van het gebied. Daarnaast hebben we geprobeerd om de lokale kennis zoveel mogelijk te delen met de betrokken partners in de Gebiedsgerichte Aanpak NOT.

Er is een informatieavond georganiseerd met de ervencoaches voor boerinnen. Het doel was om ook hen te informeren over de transitie en hen te inspireren. De voorgenomen informatieavond voor agrariërs over de plannen over het Provinciaal Plan Landelijk Gebied is na provinciale verkiezingen uitgesteld, op hun verzoek.

De erfcoaches voeren niet alleen gesprekken met agrariërs over hun toekomst en zorgen. Ook verzorgen ze enkele gastlessen aan jonge boeren op het Zone College, hebben ze samen met een wijk-ggd’er voorlichting gegeven aan werknemers van alle disciplines van de Schakel, proberen ze een goed werkend netwerk tot stand te brengen en hun kennis en expertise in te brengen op de relevante tafels.

De wethouder legt eveneens, samen met een ambtelijke ondersteuner, periodiek bedrijfsbezoeken af aan agrariërs.

We zijn vaste deelnemer geworden aan onze onlangs opgerichte, interne intake tafel, die externe initiatieven multidisciplinair wil bespreken en waar mogelijk verder te helpen als die bijdragen aan de gewenste transitie. 

Dit najaar willen we een externe partij opdracht geven tot het maken van een gebiedsanalysevan Dinkelland. Deze analyses dienen meerdere doelen. Allereerst kunnen we hiermee ontwikkelingen in het agrarisch gebied beter duiden en sturen, kunnen we de feitelijke situatie beter in beeld brengen bij betrokkenen en helpt het ons meer informatie gestuurd te werken. Tevens kunnen deze gebiedsanalyses de gebiedsgerichte aanpak in NOT ondersteunen. We verwachten dat de provincie een deel van de kosten wil vergoeden. Maar de analyses kunnen ook een bron vormen voor de omgevingsvisie en –plannen van de gemeente en de visie op het buitengebied die we willen opstellen. 

De val van het kabinet is direct van invloed op voortgang van de ambitie Buitengebied in Balans. Enerzijds treedt er vertraging op door nieuwe verkiezingen, het vormen van het nieuw kabinet en het inwerken van een nieuwe regering. Anderzijds is nog niet helder welke inhoudelijke wijzigingen zullen optreden en welke gevolgen dat ook heeft in tijd en middelen. Desalniettemin proberen we onze invloed zo goed mogelijk te laten gelden en de kansen en mogelijkheden te pakken die er wel zijn. 

We willen de landschapskwaliteiten van Noordoost-Twente en dus ook van Dinkelland behouden en ontwikkelen. We maken ons sterk voor het behoud van ons veelzijdige cultuurlandschap, de natuur en de biodiversiteit.

We gaan ons inzetten voor het behoud en vergroten van de kwantiteit en kwaliteit van ons unieke landschap, de natuurwaarden en biodiversiteit. Met verdienmodellen voor grondeigenaren als voorwaarde biedt vergroting van kwaliteit en kwantiteit van natuur, landschap en biodiversiteit een bijdrage aan toekomstperspectief. Dat doen we als gebiedspartner, als kartrekker, als beïnvloeder of als overheid die regels stelt. 
 
In 2026 hebben we reële stappen gezet voor verbeteren van kwaliteit van landschapselementen, is de biodiversiteit op gemeentegronden toegenomen en gebruiken we onze netwerken om de waarde van natuur, landschap en biodiversiteit aandacht te geven en te versterken.

1.    N2000. We werken samen met vele partners en stakeholders aan de realisatie van de N2000 opgaven.
2.    Inpassen projecten. We werken samen met diverse partijen aan hoge kwaliteit van ontwerp, aanleg en beheer van de landschappelijke inpassing van (energie)projecten. Aan deze landschappelijke inpasbaarheid stellen we hoge eisen.
3.    Kennis en informatie. We gaan meer inzet plegen op voorlichting en educatie over natuur, landschap en biodiversiteit. Dit doen we samen met onze gebiedspartners.
4.    Beleidsstrategie. We evalueren, verbeteren en wijzigen indien nodig onze ambities uit de Omgevingsvisie en de Waardenkaart. 
5.    Knoppen bedienen. Waar kansen liggen gaan we landelijk, provinciaal, regionaal en lokaal aan de beleidsmatige en strategische knoppen zitten en in deze een voortrekkersrol vervullen.
6.    Biodiversiteit. de kansen voor verbetering van biodiversiteit op en aan gemeentegronden worden onderzocht. De onderzoeksresultaten zullen de basis vormen voor een concreet uitvoeringsplan.

We werken actief samen met onze gebiedspartners aan het project Twente Bloeit. Dit project wil een gebiedsfonds opbouwen voor ecosysteemdiensten in heel Twente, gericht op het verbeteren en vergroten van de biodiversiteit en groenblauwe dooradering.

De boomdeel-dagen Noordoost-Twente (een project van de gemeenten met Landschap Overijssel)  zijn weer georganiseerd. Dit heeft geresulteerd in de aanplant van 226 bomen en 7000 stuks bosplantsoen door particulieren in Noordoost-Twente.
Projecten en initiatieven in het buitengebied worden door ons actief bekeken op de landschappelijke inpasbaarheid, zoals in het interne Q-team voor ontwikkelprojecten.

We hebben een proactieve en voortrekkersrol gepakt in verschillende beleidsmatige ontwikkelingen van de provincie. Zo hebben actief meegewerkt aan de provinciale handreiking houtopstanden, die zich heeft gebaseerd op ons cascobeleid en kapverordening. Daarnaast zijn we actief in het gebiedsadviesteam van het waterschap dat zich richt op de Kader Richtlijn Water (KRW) opgaven en hebben we mee gewerkt aan de provinciale bossenstrategie, die gevoed is door de voorbeelden uit dit gebied.  Ook nemen we deel aan Samen Werkt Beter, het provinciaal overleg over alle beleidsmatige, provincie brede ontwikkelingen in  buitengebied.

Ook hier heeft de val van het kabinet invloed op voortgang van de ambitie Buitengebied in Balans. Enerzijds treedt er vertraging op door nieuwe verkiezingen, het vormen van het nieuw kabinet en het inwerken van een nieuwe regering. Anderzijds is nog niet helder welke inhoudelijke wijzigingen zullen optreden en welke gevolgen die gaan hebben in tijd en middelen. Desalniettemin proberen we onze invloed zo goed mogelijk te laten gelden en de kansen en mogelijkheden te pakken die er wel zijn.

Actielijn Agro

In de begroting 2023 is een bedrag van €400.000 beschikbaar gesteld en gestort in de “Reserve College akkoord 2022 – 2026”. Voor de jaarschijf 2023 is €40.000 beschikbaar gesteld.

Uitgaven 2023:

We verwachten in 2023 nog uitgaven voor de gebiedsanalyse.

Voor de jaarschijf 2023 stellen we voor additioneel €30.000 te putten uit de “Reserve College akkoord 2022 – 2026”. Voor de komende jaren is er, na te verwachten uitgaven over de gehele coalitieperiode, nog €312.000 beschikbaar.

Actielijn Natuur/landschap

In de begroting 2023 is een bedrag van €100.000 beschikbaar gesteld en gestort in de “Reserve College akkoord 2022 – 2026”. Voor de jaarschijf 2023 is €20.000 beschikbaar gesteld.

Er zijn géén vermeldenswaardige financiële ontwikkelingen in 2023. Voor de komende jaren is er, na te verwachten uitgaven over de gehele coalitieperiode, nog €45.000 beschikbaar.