Ambitie Duurzaam Dinkelland

In het coalitieprogramma 2018-2022 van Dinkelland heeft duurzaamheid een prominente rol gekregen: duurzame energie, afval, verwijdering asbest en circulair inkopen zijn richtinggevende  thema’s in het akkoord. Wij vinden dat duurzaamheid een manier van denken is die geïntegreerd moet worden in ons hele doen en laten. Dat geldt voor de gemeente Dinkelland zelf, voor ondernemers, maatschappelijke organisaties, inwoners en andere overheden. Wij willen ons steentje bijdragen om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken.

Aangezien het vooral gaat om verandering van gedrag en de toepassing van nieuwe technieken bestaat de rol van de gemeente Dinkelland met name uit verbinden, faciliteren, samenwerken en participeren. Duurzaamheid overschrijdt lokale grenzen, waardoor we inzetten op de aanscherping van de regionale samenwerking in combinatie met lokale projecten en processen. We gaan zelf het goede voorbeeld geven en ons vaker aansluiten bij duurzame initiatieven van inwoners, bedrijven en organisaties.

Een transitie, dus ook de energietransitie,  is een structurele ingrijpende verandering die het resultaat is van op elkaar inwerkende en elkaar versterkende ontwikkelingen op velerlei gebieden, zoals technologie, economie, instituties, natuur en milieu. Transities zijn maatschappelijke omwentelingen die leiden tot fundamentele en onomkeerbare veranderingen We leven dus in een verandering van tijdperken  waarbij we meer mensen betrekken en faciliteren om hun ideeën vorm te geven. We werken vanuit andere waarden en dat vraagt ook om een transitie van betrokken organisaties en stakeholders. Dit betekent dat we anders denken, anders ervaren en anders doen. Een transitie verloopt zelden lineair en laat zich niet strak sturen in de tijd. Transities zijn mensenwerk; de technologie is belangrijk maar niet doorslaggevend. Voor de actielijn Duurzaam Dinkelland betekent dit dat we een richting hebben bepaald met ambities die qua doelbereik en de voorgenomen inspanningen sterk afhankelijk zijn van onze omgeving met een grote diversiteit aan stakeholders. We zullen waar nodig de inspanningen moeten bijstellen en de dynamiek van het moment benutten om een bijdrage te leveren aan de doelen.

Dit resulteert in de volgende actielijnen en die gaan we komende periode als volgt meten:

Dinkelland op koers? De tussenbalans van het coalitieakkoord 2018-2022

Verder is onder elke actielijn de input van deze tussenbalans verwerkt onder het onderdeel 'trends en ontwikkelingen'.

Zie voor meer informatie: Dinkelland op koers? De tussenbalans van het coalitieakkoord 2018-2022

Geen gebruik van fossiele brandstoffen, maar duurzame vormen van energieopwekking

In het klimaatakkoord van Parijs heeft Nederland samen met 194 andere landen toegezegd te zorgen dat de aarde in 2050 niet meer dan twee graden is opgewarmd. Het kabinet heeft met het nationale Klimaatakkoord een centraal doel: het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen in Nederland met 49 % ten opzichte van 1990. Het kabinet pleit in Europa voor een broeikasgasreductie van 55% in 2030. Mocht een aangescherpte doelstelling in de EU niet haalbaar blijken, dan zal Nederland ernaar streven om met gelijkgestemde Noordwest-Europese landen tot ambitieuzere afspraken te komen dan de door de EU toegewezen landenallocatie. Omdat de uitkomst van de internationale gesprekken nog niet vaststaat, kan de uiteindelijke doelstelling voor 2030 afwijken van de 49% waar het kabinet nu van uitgaat. Een betekenisvolle stap is gezet in de Europese Raad van 20 juni 2019, waarbij een grote meerderheid van de lidstaten klimaatneutraliteit voor 2050 heeft omarmd. 

Er zijn momenteel geen trends en ontwikkelingen die bijsturing van deze actielijn noodzakelijk maken.

De ambitie Duurzaamheid gaat een andere invulling krijgen. Het voorstel hiervoor is te vinden onder het onderdeel: Voorstel tot aanpassing ambitie: Duurzaam Dinkelland 2020 en verder.

Over de eerste drie maanden van 2020 zijn geen afwijkingen op de begroting opgetreden.

In 2022 hebben we ons doel van maximaal 50 kg restafval per inwoner per jaar bereikt.

In 2030 is het besef doorgedrongen dat we alleen nog producten kopen die na gebruik weer volledig kunnen worden hergebruikt voor nieuwe producten, bestaat er geen afval meer en leven we in een circulaire duurzame samenleving.

De Twentse gemeenten hebben in het kader van het Landelijke Afvalbeleidsplan het project “Afvalloos Twente” opgepakt. De ambitie is om in 2030 de hoeveelheid restafval te reduceren tot maximaal 50 kilo per persoon per jaar. Deze ambitie is gebaseerd op het IPR Normag (een adviesbureau op het gebied van strategie, beleid en organisatie) rapport dat in 2014 de basis heeft gevormd voor de regionale afvalvisie en ons eigen afvalbeleid. Met de huidige hoeveelheid van 60 kilo per inwoner per jaar in 2017 voldoen we nog niet aan de ambities van Afvalloos Twente. Het streven is om de ambitie eerder waar te maken dan in 2030. Daarvoor gaan we in 2019 en 2020 voorstellen uitwerken om op 1 februari 2022 de gewenste 50 kg per inwoner per jaar te halen.

Over de eerste drie maanden van 2020 zijn geen afwijkingen op de begroting opgetreden.

Eind 2022 zijn zoveel mogelijk asbestdaken gesaneerd.

Op 4 juni 2019 heeft de Eerste Kamer het wetvoorstel asbestdakenverbod per 2025 verworpen. Naast de discussie over gezondheidsrisico’s bij sanering van asbest, is het ‘moeten’ er voorlopig vanaf. Zie ook: Eerste kamer verwerpt wetsvoorstel.

Losse asbestvezels zijn schadelijk voor de volksgezondheid, het (langdurig) inademen van deze vezels kan leiden tot kanker. Asbestbranden leiden tot onrust over de volksgezondheid en vormen een risico op hoge maatschappelijke kosten en economische schade.

Ondanks dat er (nog) geen verbod is grijpen we dit verbod aan om verduurzaming te bevorderen. Onze voorkeur gaat uit naar plaatsing van zonnepanelen ter vervanging van asbestdaken. Via het Duurzaamheidsfonds Dinkelland willen we het plaatsen van panelen stimuleren

Het Rijk (trekker), de provincie en de gemeenten onderzoeken de mogelijkheden van een revolverend fonds voor het verwijderen van asbestdaken voor particulieren. Van de gemeente wordt vooralsnog een bijdrage in het fonds gevraagd.

De ambitie Duurzaamheid gaat een andere invulling krijgen. Het voorstel hiervoor is te vinden onder het onderdeel: Voorstel tot aanpassing ambitie: Duurzaam Dinkelland 2020 en verder.

Over de eerste drie maanden van 2020 zijn geen afwijkingen op de begroting opgetreden.

Bij inkoop van de gemeente meer rekening houden  op de herbruikbaarheid van producten en grondstoffen.

Circulaire Economie helpt onze duurzame ambities te verwezenlijken. De circulaire economie en is een erg breed begrip. Het Ministerie van VROM hanteert de volgende definitie: “het toepassen van milieuaspecten en sociale aspecten in alle fasen van het inkoopproces, zodat dit uiteindelijk leidt tot de daadwerkelijk levering van een product, dienst of werk dat aan deze eisen voldoet.” Binnen Dinkelland ligt de focus op circulair inkopen. Hierbij gaat het om de inzet van het instrument Inkoop om productie en (her)gebruik van circulaire producten en diensten te stimuleren en zo duurzaamheid te versterken[1].

Er zijn momenteel geen trends en ontwikkelingen die bijsturing van deze actielijn noodzakelijk maken.

De ambitie Duurzaamheid gaat een andere invulling krijgen. Het voorstel hiervoor is te vinden onder het onderdeel: Voorstel tot aanpassing ambitie: Duurzaam Dinkelland 2020 en verder.

Over de eerste drie maanden van 2020 zijn geen afwijkingen op de begroting opgetreden.

Gemeente Dinkelland haakt aan bij de landelijke doelstelling dat in 2050 de energievoorziening volledig duurzaam moet zijn. Een ambitieuze doelstelling waarvoor de komende jaren de nodige inspanningen moeten worden geleverd. Hier willen we samen met inwoners, organisaties en andere gemeenten invulling aan geven.

Daarom is er voor de beide gemeenten Dinkelland en Tubbergen een programma opgesteld met daarin een aantal actielijnen en inspanningen die nodig zijn om de duurzaamheidsdoelstellingen te halen. 

Dit heeft tot gevolg dat Ambitie Duurzaamheid een andere invulling gaat krijgen. Daarbij hebben we de uitkomsten van de mid-term-review meegenomen. 

Wij stellen u voor om  dit met dit Raadsperspectief onderstaand werkplan Duurzaamheid vast te stellen. Met  ingang van het begrotingsjaar 2021 wordt daarmee gerapporteerd op de onderdelen zoals deze hieronder worden weergegeven.

Voorgestelde nieuwe opbouw ambitie Duurzaamheid

Vanuit de gemeente worden activiteiten in het kader van de Versnellingsaanpak asbestdakensanering door Rijk en Provincie, pro-actief gevolgd. De gemeente haakt aan bij activiteiten die passen bij de doelstelling.

Programma Duurzaamheid – Raadsperspectief 2021

Het thema duurzaamheid is een dynamisch beleidsterrein dat volop in ontwikkeling is en aan verandering onderhevig. We constateren dat er de komende jaren extra taken en uitdagingen op ons afgekomen zijn om aan de gestelde doelstellingen te voldoen, denk onder meer aan de Regionale Energie Strategie, de warmtevisie en het opstellen van wijkuitvoeringsplannen. Ook is in de afgelopen periode reeds een aantal inspanningen uit de ambitiebegroting uitgevoerd die inmiddels geborgd zijn in de lijn (actielijn afval).

We concluderen daarmee dat de actielijnen zoals oorspronkelijk ingezet in de begroting 2019 niet meer volledig en actueel zijn. Voorgesteld wordt om vanaf 2021 te werken volgens de onderstaande vijf actielijnen en inspanningen die aansluiten bij de huidige trends en ontwikkelingen.

Mid-term review
Bij het inrichten van de nieuwe actielijnen is ook rekening gehouden met de uitkomsten van de midterm-review. Vanuit de huidige actielijnen kunnen we op basis van deze review concluderen dat we op de goede weg zitten. Met aanvulling van de bovengenoemde bijstelling van actielijnen naar aanleiding van de landelijke trends en ontwikkelingen, zetten we de inspanningen voort. Het thema afval continueren we via de lijn. Op basis van de review zijn vanuit perspectief van de inwoners ook geen aanvullende inspanningen en ambities nodig. Inwoners hechten geven relatief meer prioriteit aan de actielijn asbest. We zijn hiervoor in afwachting van rijks- en provinciaal beleid. Voorstel is echter om deze actielijn wel te handhaven en hierin een pro-actieve houding in te nemen om - zodra hier ontwikkelingen zijn - hier op in te kunnen spelen.
Een belangrijke constatering die op basis van de midterm review gedaan kan worden is dat inwoners minder prioriteit stellen aan het thema duurzaamheid ten opzichte van andere thema’s die concreet spelen in de directe woon- en leefomgeving. Het thema duurzaamheid staat waarschijnlijk nog te ver van onze inwoners af, terwijl het uiteindelijk onze inwoners in de toekomst zeker zal raken. Wij zien het dan ook als onze taak om de komende jaren nog sterker in te zetten op bewustwording en communicatie. Hierbij richten we ons op de noodzaak en effecten van de grootschalige energietransitie, maar vooral ook op het stimuleren van kleinere initiatieven van onderop, met aandacht voor de mogelijkheden voor energieopwekking én energiebesparing. Voorgesteld

De actielijnen voor de komende periode voor de ambitie Duurzaamheid worden als volgt voorgesteld:

Actielijn 1: Energie: wind en zon
In 2050 moet 100% van de energie duurzaam zijn opgewekt. Zoals vastgelegd in de concept RES wil de gemeente in NOT-verband in 2030 335 GWh elektriciteit duurzaam opwekken (14% van huidig totaal energieverbruik, incl. gas). Hierbij bundelen we de krachten in Noordoost Twente en Twente.

Inspanningen:

• Samen met Tubbergen, Losser en Oldenzaal invulling geven aan de grootschalige energietransitie (wind en zon)
• Invulling en uitwerking geven aan de Regionale Energie Strategie
• Faciliteren en structureren van informatieverstrekking en advisering op maat voor inwoners, meer inzet op bewustwording en communicatie rondom de energietransitie.

Actielijn 2: Energie: warmte
In 2050 moeten alle huishoudens en bedrijven in de gemeente Dinkelland van het aardgas af. Samen met inwoners willen we werken aan haalbare en betaalbare oplossingen.

Inspanningen:

• Invulling en uitwerking geven aan de warmtevisie
• Opstellen en uitvoeren van wijkuitvoeringsplannen
• Open biogas(rotonde)

Actielijn 3: Duurzaam van onderop
De duurzaamheidsambities vullen we samen met onze inwoners, ondernemers en organisaties in. Zij hebben een belangrijk aandeel in het realiseren van een uiteindelijk energieneutraal Dinkelland. In aansluiting op de uitkomsten van de midterm review willen we initiatieven van onderop de komende jaren pro-actief aanjagen, stimuleren en ondersteunen waar mogelijk.

Inspanningen:

• Ondersteunen en aanjagen van werkgroepen en coöperaties duurzaamheid in de kernen
• Stimuleren en faciliteren van initiatieven van inwoners, ondernemers en organisaties
• Communicatie en bewustwording op mogelijkheden voor energieopwekking en -besparing

Actielijn 4: Circulaire inkoop
Bij inkoop van de gemeente houden we meer rekening met de herbruikbaarheid van producten en grondstoffen.

Inspanningen:

• Opstellen en uitvoeren actieplan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen
• Uitvoeren beleid Circulaire inkoop

Actielijn 5: Asbest eraf, zon er op
Vanuit de gemeente worden activiteiten in het kader van de Versnellingsaanpak asbestdakensanering door Rijk en Provincie, pro-actief gevolgd. De gemeente haakt aan bij activiteiten die passen bij de doelstelling:

Het college heeft voor wat betreft de mogelijkheden voor structureel nieuw beleid / intensivering van beleid een eerste richtinggevende prioritering aangegeven. Het programma duurzaamheid  staat daarbij met een structureel benodigd bedrag van € 132.000 als tweede op de lijst. Deze richtinggevende prioritering wordt nader uitgewerkt en betrokken bij het opstellen van de begroting 2021 waar de daadwerkelijke besluitvorming plaatsvindt

* Deze inspanning is in 2019 opgenomen in de basisbegroting.

** Voor de volledigheid zijn de bestaande budgetten uit de ambities 2018 toegevoegd aan de financiële kaders.

*** Dit betreffen totaalbedragen van respectievelijk €150.000 en €120.000 die zijn verdeeld over de jaarschijven 2020, 2021 en 2022.

Beschikbare middelen vanuit de algemene uitkering:

Via de algemene uitkering zijn in de decembercirculaire 2019 middelen beschikbaar gekomen voor duurzaamheid.
Door middel van zogenaamde taakmutaties legt het Rijk d.m.v. deze middelen een opdracht richting gemeenten..
De gelden hebben wij als gemeente vastgelegd in stelposten in afwachting van nieuw beleid passend bij de taakmutatie.
Met andere woorden de middelen zijn niet eerder beschikbaar dan dat er nieuw beleid is vastgelegd.

Klimaatmiddelen Transitievisie Warmte:

Voor het opstellen van de Transitievisies Warmte ontvangen alle gemeenten een eenmalige bijdrage van € 200.000. Deze bijdrage is bedoeld voor het uiterlijk in 2021 opstellen van Transitievisies Warmte door alle gemeenten zoals opgenomen in het Klimaatakkoord van juni 2019 en beoogt dat alle gemeenten een goede start kunnen maken met de uitvoering van het Klimaatakkoord. Voor een bedrag van €44.000 ligt er een opdracht aan Noaberkracht voor het opstellen van de Transitievisies Warmte.  

Indien voor het resterende deel van deze stelpost geen nieuw beleid volgt, komt het bedrag ten gunste van de algemene middelen.

Klimaatmiddelen Wijkaanpak

De gemeente Dinkelland ontvangt € 10.000 incidenteel om een start te maken met het opstellen van uitvoeringsplannen op wijkniveau.  Er ligt een opdracht voor dit bedrag aan Noaberkracht om deze start mogelijk te maken. Daarnaast is er subsidie aangevraagd voor Weerselo en Tilligte.

Deze stelpost is hiermee besteed.

Klimaatmiddelen Energieloketten

Om bewoners en particuliere gebouweigenaren komende periode goed te informeren met name door middel van energieloketten ontvangen wij €25.000 incidenteel." In NOT verband zijn we een aanbesteding aan het voorbereiden. We gaan er van uit dat we deze externe middelen als eerste inzetten voor het  "Energieloket 3.0".  Het zal dan wel een meer structureel karakter hebben. Zodra er meer bekend is informeren wij u.