Programma Gemeente en de samenleving

Mijn Dinkelland 2030!

Het proces MijnDinkelland2030 bouwen we de komende jaren verder uit. Een aantal jaren geleden is het proces MijnDinkelland2030! gestart. Inwoners in alle kernen denken na over de toekomst van hun dorp en samen met hen maken we keuzes. De gesprekken verlopen veelal via de kernraden. Buurtmannen- en buurtvrouwen vervullen een belangrijke rol in als verbindende schakel tussen kern en gemeente. Mooie initiatieven komen tot bloei. Een overzicht van de ontwikkelingen en projecten per kern is terug te vinden in de begrotingsapp: MijnDinkelland2030! Komende jaren (ook in 2023) verwachten we dat meer initiatieven kunnen worden omgezet in concrete ideeën of projecten en inspanningen.  Onze buurtmannen en -vrouwen spelen een belangrijke rol als verbindende schakel tussen gemeente en de kernen. Ook de introductie van de kernondersteuner - zoals omschreven in het programma “Iedereen Gezond” geeft een extra impuls aan onze ambities op dit terrein.

Participatiebeleid

In de gemeente Dinkelland werken we samenlevingsgericht. Werken voor en met de samenleving staat al heel wat jaren hoog op de agenda van onze gemeente. Samen met onze inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties kijken we naar wat we samen kunnen doen om onze kernen op de lange termijn leefbaar te houden. Participatie is niet meer weg te denken in onze manier van werken. Ook landelijk is er steeds meer aandacht voor participatie. Er is een wetsvoorstel in de maak: ‘Versterking participatie op decentraal niveau’. Deze wet heeft als doel dat voor zowel de inwoners als voor gemeenten duidelijk is binnen welke kaders inwoners in het beleidsproces participeren en op welke wijze zij in een verschillende fase van het beleidsproces betrokken worden. In een participatieverordening maakt elke gemeenteraad deze zaken expliciet voor zijn gemeente. Het voorstel verplicht tot een uitbreiding/verbreding van de in de Gemeentewet (artikel 150) voorgeschreven inspraakverordening naar een participatieverordening. Het belang van participatie wordt groter door maatschappelijke ontwikkelingen waarbij het vertrouwen in de overheid onder druk staat maar krijgt ook meer kaders via de Omgevingswet. Verder zijn er uitdagingen vanuit duurzaamheid (Regionale Energie Strategie (RES)) en het Sociaal Domein waarin de aan de gemeente gedelegeerde taken in omvang en impact groeien

In de gemeente Dinkelland werken we samenlevingsgericht. Samen met onze inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties kijken we naar wat we samen kunnen doen om onze kernen op de lange termijn leefbaar te houden. We zijn als gemeente open, betrouwbaar, duidelijk en transparant en (digitale) gegevens van onze inwoners zijn bij ons in goede handen. 

• MijnDinkelland 2030!. Vanuit het proces MijnDinkelland2030! Zetten we meer in op participatie vanuit de kernen zelf en we stimuleren onze inwoners om mee te denken. We bieden ondersteuning om processen en projecten op gang te helpen of verder te brengen. We bezoeken al onze kernen als college en zijn vanuit de functie van “kernwethouder” zichtbaar en aanspreekbaar.
• Opstellen en uitvoeren participatiebeleid. Gemeenten hebben in principe vrijheid om te beslissen op welke wijze zij inwoners bij de verschillende beleidsfasen betrekken en hoe ze hun visie op participatie vertalen in de participatieverordening. Het is dan ook eerst van belang dat we als gemeenten bepalen hoe we participatie verder vorm willen geven. Daarvoor is participatiebeleid opgesteld en een participatieverordening. Vanuit het participatiebeleid is de optie van uitdaagrecht mogelijk, maar blijft het maatwerk. Het biedt mogelijkheden voor inwoners om gemeentelijke taken over te nemen wanneer zij van mening zijn het zelf slimmer, beter, goedkoper of anders te doen. 
• Samenlevingsgericht werken - organisatieontwikkeling.  Zorgvuldige communicatie, en meer contact met onze inwoners en partners om samenlevingsgericht te kunnen werken, vraagt naast tijd van ambtenaren, ook vaardigheden. Daarin willen we investeren. We investeren in structurele ambtelijke capaciteit om het samenlevingsgericht werken te borgen en van nieuwe impulsen te voorzien. 

In 2025 werken we aan het doel dat Samenlevingsgericht werken nog steviger wordt ingebed in het werk van alledag. We werken aan:

Versterken van MijnDinkelland2030!

In 2024 is een evaluatie uitgevoerd over het proces en de werkwijze MijnDinkelland2030! Er zijn gesprekken gevoerd door de kernwethouders met de kernraden. Ook zijn het college, raadsleden en de buur(t)mannen en buur(t)vrouwen bevraagd over hun ervaringen. De aanbevelingen die zijn gedaan om de werkwijze verder te verbeteren zullen verder worden  vormgegeven en uitgevoerd in 2025. Hierbij wordt vastgehouden aan de structuur van een kernwethouder en buur(t)man of buur(t)vrouw per kern. Daarnaast zal een nieuwe stip op de horizon worden geformuleerd. Ook worden kernraden gefaciliteerd door bijvoorbeeld meer te ondersteunen bij subsidieaanvragen en te ondersteunen op communicatief vlak.   

Ondersteuning buurtmannen en buurtvrouwen

De werkwijze met buur(t)mannen en -vrouwen wordt voortgezet en verder verstevigd. In afstemming met de buur(t)mannen en -vrouwen worden trainingen en kennissessies aangeboden. Het doel is kennis, vaardigheden en het benodigde netwerk van de buur(t)mannen en -vrouwen ten behoeve van de toekomstige leefbaarheid in de kernen te vergroten. De werkwijze en structuur voor het halen en brengen van informatie, wensen, behoeften, opgaven en uitdagingen tussen kernen en organisatie, wordt verder versterkt en verbreed om zodoende op een effectieve en integrale wijze te werken aan doelen voor de betrokkenen.

Mediation, klachten en conflicten

In 2024 is gestart om de behandeling van klachten terug te brengen naar de lijn. Gestart is met drie afdelingen en de aanpak wordt in 2025 verder uitgerold in de organisatie.

Teamgerichte aanpak/organisatieontwikkeling

De afdelingen die nog geen nulmeting samenlevingsgericht werken uitvoerden, doen dit in 2025. Met de nulmeting maken we concreet wat samenlevingsgericht werken betekent in de dagelijks werk. Met de teams wordt gekeken waar samenlevingsgericht werken al goed gaat en waar het nog beter kan. In 2025 werkt de afdelingen aan de eigen verbeterpunten. Waar nodig en mogelijk ondersteunt het team samenlevingsgericht werken  de afdeling of het team.  

Met Noaberkracht hebben we een sterke en krachtige organisatie staan. We zien het als onze verantwoordelijkheid om de kracht en sterkte van Noaberkracht ook voor de toekomst te verzekeren. Dat betekent ook dat we vernieuwend en creatief opereren op een veranderende arbeidsmarkt. Maatschappelijke opgaven worden groter en complexer. Ze vragen door de tijd heen om andere antwoorden, aanpakken en resultaten. Wij willen dan ook dat Noaberkracht voor onze inwoners de komende jaren op elk moment een “state-of-the-art” -dienstverlening biedt. Daarmee is onze ambitie om de inwoners van Dinkelland nu en in de toekomst passende antwoorden te (blijven) geven op bestaande en nieuwe maatschappelijke vraagstukken.

Een sterk en toekomstbestendig Noaberkracht.

• We zetten in op het samen met de gemeente Tubbergen versterken van de ambtelijk (strategische) capaciteit van Noaberkracht.
• We zetten in op het samen met de gemeente Tubbergen doorontwikkelen van de Noaberkracht-organisatie, langs verschillende actielijnen .
• We participeren actief in het verkennende onderzoek naar de ambtelijke samenwerking tussen Noaberkracht en Oldenzaal en sturen op concrete uitkomsten.

In de begroting 2025 van Noaberkracht zijn de volgende (actuele) ontwikkelingen beschreven:

Arbeidsmarktontwikkeling

In 2023 steeg het aantal banen in Twente. In 2024 vertraagt de groei van werkgelegenheid aanzienlijk, ondanks dat veel organisaties redelijk op peil blijven produceren. Personeelstekorten spelen hierbij een cruciale rol, waardoor er bijna geen ruimte meer is voor verdere groei op de arbeidsmarkt. Bijna alle beschikbare arbeidskrachten worden volledig ingezet, maar er is een kloof tussen vraag en aanbod van werk, wat leidt tot personeelstekorten. Vacatures blijven onvervuld om dat werkzoekenden vaak niet over de vereiste opleiding, kennis en ervaring beschikken. De aanhoudende druk van personeelstekorten stimuleert bedrijven en de overheid om te investeren in automatisering zoals ChatGPT, robotisering (RPA) en andere methoden om de arbeidsproductiviteit te verhogen. Er is ook meer aandacht voor duurzame inzetbaarheid, flexibele werkconcepten en interne mobiliteit. Naast technologische vooruitgang zijn er ook andere mogelijkheden om werk en organisaties anders te organiseren, zoals verschillende contractvormen, werktijden, samenwerking met andere werkgevers, ander soortige organisatiestructuren, functieaanpassingen en een leerling-gezel-meester structuur op de werkvloer. Noaberkracht speelt hier met de 4 ambitielijnen van de organisatieontwikkeling op in maar ook door onder andere inzet op vitaliteit en persoonlijke ontwikkeling via de Noaberkracht academie; om op die manier mensen aan zich te binden en te laten ontwikkelen. In het afgelopen jaar is 80% van de vacatures binnen de termijn ingevuld. Gemeenteambtenaren zijn betrokken, bevlogen en trots, vooral over hun baan, het team en de organisatie. Dat is vooral af te leiden aan het hoge percentage dat lang werkzaam is voor de organisatie. En met een laag verzuim (3,97%) doet Noaberkracht het goed als aantrekkelijke werkgever.

Migratieketen

Door grootschalige vluchtelingenstromen wordt helder dat de inrichting van de Nederlandse infrastructuur voor vluchtelingen ontoereikend is. Gemeenten krijgen van het rijk een forse opgave in de hernieuwd vorm te geven migratieketen die landelijke, regionale en lokale kaders kent. Dit gaat een opgave van betekenis zijn voor zowel de gemeente Dinkelland als Tubbergen en daarmee voor Noaberkracht.

In de begroting 2025 is rekening gehouden met (een deel) personele inzet en dat deze inzet volledig wordt vergoed door het Rijk.

Artificial Intelligence (AI), kunstmatige intelligentie

Artificial Inteligence (AI) verwijst naar machines of computersystemen die taken kunnen uitvoeren die normaal gesproken menselijke intelligentie vereisen. De machines zijn in staat om gegeven te analyseren en te leren van ervaringen om beslissingen te nemen. AI als ontwikkeling brengt zowel kansen als risico's met zich mee, dit blijkt ook uit de visie op AI ie onlangs door het kabinet gepresenteerd is (Overheidsbrede visie generatieve AI, 2024). Het is lastig inschatten hoe de technologie zich de komende jaren ontwikkelt. In elke situatie willen wij een betrouwbare overheid zijn, daar hoort betrouwbare informatie bij met verifieerbare bronnen. Het is belangrijk om ontwikkelingen rondom AI te volgen maar we willen geen trendsetter zijn. Gemeentes hebben immers een beschermende en vertrouwelijke functie en AI is nog volop in ontwikkeling. Veiligheid, privacy, uitlegbaarheid en herleidbaarheid dienen altijd als randvoorwaarde gesteld te worden. Uitlegbaarheid houdt in dat uitkomsten verklaard kunnen worden aan inwoners en belanghebbenden. Herleidbaarheid betekent dat duidelijk is hoe een algoritme tot een bepaald resultaat is gekomen. Als aan de randvoorwaarden invulling kan worden gegeven kan AI kansrijk zijn.

Toenemende compliance bedrijfsvoering

Het takenpakket van gemeenten groeit, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid en het sociale domein en door veranderende wet- en regelgeving. Dat gaat gepaard met een toename van verantwoordelijkheden, zoals het transparant omgaan met gegevens en het afleggen van verantwoording over de financiën richting de inwoners. Door het groeiende toezicht op gemeenten, wordt het borgen van compliance steeds belangrijker en maakt het in toenemende mate onderdeel uit van de werkzaamheden binnen de gemeente. Voorbeelden van nieuwe wet- en regelgeving, die de afgelopen jaren van toepassing is geworden voor gemeenten of dat op korte termijnen worden, zijn:

• Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) inclusief ENSIA-verantwoording
• NIS2-richtlijn
• Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)
• Wet versterking decentrale rekenkamers (inclusief invoering rechtmatigheidsverantwoording)
• Wet Open Overheid
• Audit Wet politiegegevens (Wpg-audit)
• SISA-verantwoording met een toename van het aantal specifieke uitkeringen vanuit het Rijk
• Wet bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur

Bovenlokale samenwerking

De verkenning naar de samenwerking met Oldenzaal heeft uitgewezen dat ambtelijke samenwerking kansen biedt. Er wordt een gemeenschappelijke urgentie ervaren op de huidige en toekomstige maatschappelijke opgaven. Daarom wordt gekozen voor een opgavegerichte samenwerking, waarbij het belang van Noordoost Twente (NOT) als eenheid wordt benadrukt. De gemeenten Oldenzaal, Dinkelland en Tubbergen kiezen ervoor om voor de lokaal uit te voeren opgaven te investeren in de doorontwikkeling en toekomstbestendigheid van de eigen ambtelijke organisatie. Parallel hieraan wordt onderzocht of, en hoe, er een toekomstbestendige informatievoorziening bewerkstelligd kan worden in gezamenlijk.

Amendement

Tijdens het behandelen van de begroting 2025 in de gemeenteraad van Dinkelland is een amendement aangenomen met een zienswijze waarin het bestuur van Noaberkracht wordt opgeroepen de kosten van een aantal ontwikkelingen binnen de begroting van Noaberkracht zelf op te vangen en niet door te belasten aan de beide deelnemende gemeenten. In financiele zin betekent dit een opdracht van € 189.000. Dit bedrag is door directie en  bestuur van Noaberkracht betroken bij een bredere opdracht voor Noaberkracht om ook bij te dragen in het oplossen van de financiele problematiek bij de beide deelnemende gemeenten. Dit heeft geresulteerd in een taakstelling voor Noaberkracht van € 200.000 in 2025 (voor Dinkelland € 113.000) oplopend naar een structureel bedrage van € 400.000 vanaf het jaar 2027 (voor Dinkelland € 225.000). Over de invulling van deze taakstelling wordt gerapporteerd via de reguliere P&C documenten. 

Financieel gezond blijven betekent dat ons uitgangspunt is dat we begrotingen maken die structureel in evenwicht zijn en ervoor zorgen dat de financiële middelen worden gebruikt waarvoor ze bedoeld zijn: de goede dingen doen voor onze samenleving. We zetten in op de realisatie van ambities maar houden ook balans door voorzieningen en afgesproken reserves te borgen. Daarbij sturen we op een efficiënte en effectieve P&C-cyclus en een transparante en goed controleerbare financiële gemeentelijke huishouding. We willen gegeven de gestegen kosten voor onze burgers het 1e jaar van deze bestuursperiode geen OZB-verhoging. Wel indexeren we de belastingen overeenkomstig de bestendige beleidslijn jaarlijks met 2%. We handhaven voor de komende 4 jaar de korting voor gebruikers van het maatschappelijk vastgoed.

Een structureel en materieel sluitende (meerjaren)begroting waarbij we de stijging van de lokale lasten zo beperkt mogelijk willen houden.

We gaan op een realistische en behoedzame  manier om met de beschikbare middelen wat betekent dat::

• We structurele uitgaven dekken met structurele inkomsten.
• We (mogelijke) verliezen en tegenvallers signaleren en verwerken in onze (meerjaren)begroting zodra deze zich aandienen en dat we winsten en meevallers pas verwerken als deze daadwerkelijke zijn gerealiseerd.
• We indexeren de  OZB tarieven zodat er jaarlijks een meeropbrengst van 2% ontstaat.
• Voor de tarieven op het gebied van afval  en riool gaan we uit van 100% kostendekkendheid.

In de begroting 2023 is een bedrag van €200.000 beschikbaar gesteld en gestort in de “Reserve College akkoord 2022 – 2026”. Voor de jaarschijf 2025 is €50.000 beschikbaar gesteld.