Participatieprocessen

Bij participatie gaat het om een manier van (samen)werken. Gemeente en betrokken inwoners en/of organisaties geven samen vorm aan (delen van) plannen of beleid. Zowel de inwoners als de gemeente kunnen hiervoor het initiatief nemen. Deze manier van samenwerking is een middel om draagvlak in de samenleving te vergroten en kwaliteit van onze plannen voor leefbare kernen te verbeteren. Doordat dit een middel is en niet een doel op zich is de opbouw van dit onderdeel anders dan bij de ambities met actielijnen en inspanningen.

In het coalitieprogramma 2018-2022 is samenwerken en besturen met de samenleving als uitgangspunt benoemd. Inwoners weten als geen ander welke kansen of problemen er spelen in hun kern en wat er nodig is om hun kern leefbaar te houden. Er is niet één partij die gaat over leefbaarheid. Het gaat ons allemaal aan. Samen houden we de gemeente leefbaar. Onze inwoners, ondernemers, verenigingen, maatschappelijke organisaties en kernraden krijgen veel voor elkaar. Er is oog voor wat er moet gebeuren, de wil om aan te pakken is groot en is gericht op oplossingen. Deze betrokken houding maakt dat initiatieven van groot tot klein vorm krijgen. Als inwoners zelf verantwoordelijkheid nemen en zelf eigenaar zijn van plannen, dan zal dat positief bijdragen aan de duurzaamheid van plannen en projecten. Bovendien is de kans op draagvlak en herkenning groter.

Initiatieven van inwoners geven wij nog meer ruimte om te ontwikkelen. Wij ondersteunen en stimuleren, met aandacht voor de menselijke maat (denken vanuit de leefwereld) en met een open blik. We sluiten aan bij wat er in elke kern gebeurt en de inwoner heeft de hoofdrol. We werken dus samen met de samenleving aan de leefbaarheid in onze kernen en bepalen samen met de inwoners aan de voorkant bewust de rolverdeling.

Welke rollen zijn er?

Wij gebruiken de participatieladder (zoals in de onderstaande afbeelding) om de rolverdeling met de samenleving aan de voorkant scherper te krijgen. Dit geldt niet alleen bij initiatieven uit de samenleving, maar bij alle veranderingen binnen gemeentelijk beleid of besluitvorming moeten we ons afvragen of dit ook de inwoners raakt. Daarbij maken we telkens aan de voorkant de bewuste afweging welke trede van de ladder we gaan toepassen.

Het basisprincipe van participatieprocessen is: samenwerken en het ontwikkelen van partnerschap tussen de inwoners en de gemeente. Dit vraagt om een verbeterd samenspel en van alle partijen een andere manier van werken. Van onze eigen ambtelijke organisatie vraagt dit een bewustwordingsproces en een aanpassing op onze manier van werken. Wij willen daarin het volgende bereiken:

• bij alle veranderingen en/of initiatieven waarbij wij keuzemogelijkheden hebben, vindt een bewuste afweging voor de mate van participatie plaats;
• bij elk initiatief of project wordt een dialoog gevoerd over de meerwaarde en de bestendigheid. Als gemeente spiegelen, stellen wij vragen ter overweging bij elk initiatief;
• op thema’s als duurzaamheid en gezondheid stimuleren wij initiatieven vanuit de samenleving. Toelichting: deze thema’s hebben extra stimulans nodig, omdat het op deze thema’s moeilijker blijkt om initiatieven op te ontwikkelen. Op de andere beleidsthema’s, zoals voorzieningen, zijn we hierin al meer vertrouwd;
• wij zijn een daadkrachtige partner voor de lokale samenleving: uitnodigend, praktisch, betrokken, betrouwbaar en professioneel. De samenleving weet wat ze van de gemeente kan verwachten en de gemeente voldoet hieraan, en
• onze medewerkers zijn goed toegerust zodat zij met plezier en de juiste vaardigheden met de samenleving samenwerken.

De ontwikkelingen in en met samenleving leiden tot een andere vorm van organisatie, een andere werkwijze, andere vormen van samenwerking en financiering. Als gemeentelijke organisatie moeten we hier mee aan de slag. Het is nodig om participatieprocessen binnen de gehele organisatie te professionaliseren en dat bestaat uit de volgende onderdelen: bestuursstijl, communicatie, medewerkers, financiën, (be)sturing, maatschappelijke partners en een instrumentenkoffer. Hieronder is het schematisch weergegeven en staat beschreven aan welke punten we moeten werken om nog meer dan nu een daadkrachtige partner van de samenleving te kunnen zijn.

Wat was er in 2020 extra voor nodig?

In de begroting van 2019 is een incidenteel budget van €461.000 beschikbaar gesteld, waaronder €240.000 voor het stimuleringsfonds sociaal domein. De actuele stand van het stimuleringsfonds bedraagt €182.000 (stand december 2020). Er zijn voor 2020 geen aanvullende uren en middelen benodigd geweest voor het uitvoeren van de inspanningen onder de ambitie Participatieprocessen.

Conform hetgeen is gesteld in de inleiding over het MEP worden niet bestede incidentele budgetten (project- en procesgeld) overgeheveld (zie voorstel budgetoverheveling). Het betreffen hier immers budgetten voor een periode van 4 jaar

Bij participatie gaat het om een manier van (samen)werken. Gemeente en betrokken inwoners (of organisaties) geven samen vorm aan (delen van) plannen of beleid. Dit geldt voor alle beleidsterreinen. Met Mijn Dinkelland 2030! hebben wij participatie al volop toegepast. De inwoners in alle kernen denken na over de toekomst van hun dorp en samen met hen maken we keuzes. Inmiddels zijn er al mooie initiatieven tot bloei gekomen. Een aantal hebben geleid tot concrete projecten en inspanningen terwijl andere nog in de ontwikkelfase zitten. 

De gemeente Dinkelland wordt omringd door maar liefst zes Twentse gemeenten en grenst aan Duitsland. Samenwerking is van groot belang. De samenwerking met de gemeente Tubbergen is daarin speciaal en zal ook de komende periode van grote waarde en belang zijn. Op veel inhoudelijke thema’s zetten wij onze samenwerking met andere Twentse gemeenten, de Regio Twente, de Provincie en het Rijk voort. Er liggen voldoende verbindingen met onze Duitse partners waarin we volop willen blijven investeren. Wij hebben de overtuiging dat (Eu)regionale samenwerking op het gebied van economie en ondernemen van belang is voor Twente als geheel, maar ook voor Dinkelland. Onze regio houdt niet op bij de grens, integendeel, de grensligging is een unieke positie voor Dinkelland. Hier willen we de komende periode dan ook meer van profiteren.

• Deze samenwerkingsrelaties doorkruisen de ambities en participatieprocessen op allerlei manieren. Vandaar dat we deze er ook uitlichten en als dwarsverband over alle inspanningen heen zien gaan.
• Veel ondernemers in de grensregio maken gebruik van het Nederlandse en Duitse afzetgebied. Voor hen bestaat de grens niet echt. Dit willen we blijven stimuleren en wanneer dat nodig is, actie ondernemen.
• De Twentse gemeenten hebben elkaar steeds meer nodig. Het onderhouden en versterken van de samenwerking met onze buurgemeenten is daarom van groot belang.
• De Agenda voor Twente is een belangrijke basis voor onze (Eu)regionale samenwerkingen en biedt mogelijkheden die we zoveel mogelijk willen benutten.

Een goed ondernemersklimaat is gebaat bij een goede aansluiting van onderwijs en arbeidsmarkt. Wij delen de zorg van ondernemers om ook in de toekomst voldoende gekwalificeerd personeel te hebben en te behouden. We zien een verbindende rol voor de overheid om onderwijs, onderzoek en ondernemers nog meer samen te brengen; het verbinden van de zogenoemde 4 O’s. Het is noodzakelijk dat nieuwe kennis en vaardigheden aangeleerd en bijgehouden worden. Een leven lang leren en ontwikkelen, zodat (toekomstige) werknemers duurzaam inzetbaar zijn en blijven.

• We werken op inhoudelijke thema’s intensief samen met de Twentse buurgemeenten.
• Wij onderschrijven deze actielijnen van de Agenda voor Twente en zoeken hierbij waar mogelijk aansluiting.
• Om het rendement van de Agenda voor Twente zo groot mogelijk te maken, is samenwerking met onze bedrijven en het onderwijs noodzakelijk.
• De coördinator en contactpersoon internationale contacten gaat deze contacten ondersteunen door ze inhoud en vorm te geven, de activiteiten te coördineren en het bestuur te adviseren.
• We leggen de focus voor (Eu)regionale samenwerking op arbeidsmarkt, mobiliteit, het Grensinfopunt, het opstellen en uitvoeren van een sterke Lobbyagenda en het ondersteunen van de commissie belangenbehartiging.

Mijlpalen 2020:

• In 2020 is verder gewerkt aan de structuurverbetering van de Regio Twente. De eerste contouren en denkrichting daarvan zijn uitgewerkt. Versterking van de Twentse Triple Helix is een belangrijk fundament hierin.
• In NOT verband werken we verder aan de versterking van wat ons bindt in Noordoost Twente. Gesprekken die in 2019 tussen de 4 gemeenten zijn gestart om krachten te bundelen en samenwerking op inhoud te intensiveren zijn in 2020 voortgezet. Concreet heeft dat geleid tot het doen van onderzoek naar mogelijkheden van samenwerking op gebied van leefbaarheid, en zwembaden en binnensportaccommodaties.

Mijlpalen  2019:

• In 2019 is een proces gestart om de samenwerkingskracht in en van de Regio Twente te versterken. Daarvoor is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden van vereenvoudiging van de overlegstructuren en organisatievorm van de Regio Twente. Daarbij wordt ook gekeken naar het leggen van meer focus op enkele thema’s.  Dit proces is nog niet afgerond en wordt voortgezet in 2020.
• In 2019 zijn de gesprekken op collegeniveau tot versterking van de samenwerking in NOT-verband opgestart.

Raadbrieven:

Nummer 2019-5: Voortgangsrapportage Agenda voor Twente

Nummer 2019-54: toekomstige samenwerking in Twente met bijlage Advies Kring van Secretarissen

Nummer 2019-95: ontwikkelingen Regio Twente besturingsmodel met bijlagen Ontwikkelingen Regio Twente en ontwikkelingen Regio Twente bijlage 2

Meer profiteren van onze grensligging

 Grensoverschrijdende samenwerking biedt kansen. Door de grens niet langer te zien als barrière, maar als verbinding, ontstaat een ander perspectief: profiteren van de grens. Zowel voor de regio aan Nederlandse zijde en de regio aan de andere kant van de grens. We willen de gezamenlijke sterke punten van beide regio’s  van de grens bundelen om van elkaar te kunnen profiteren. Hoofdpunten hierbij vormen de thema’s: duurzame ontwikkelingen, economie en maatschappelijk ontwikkelingen.

Om de landsgrens niet langer een scheidingslijn te laten vormen en als sterke deelregio’s tot één verzorgingsgebied te komen, volgen we een gezamenlijk en geïntegreerd ontwikkelingsconcept. Dit omvat alle domeinen van het leven en rust op twee pijlers:

• Vergroting van de economische kracht en de kwaliteit van leven en
• Bevordering van de integratie van het gebied.

We realiseren ons dat we voor de uitvoering van dit concept de steun van met name de deelstaten Niedersachsen en Nordrhein-Westfalen en de provincies Gelderland en Overijssel nodig hebben.

Wat was er in 2020 extra voor nodig?

In de begroting 2019 is het volgende budget beschikbaar gesteld:

• Benutten grensligging NL-DL: Aanwenden grensoverschrijdende samenwerkingen: €90.000. 

Conform hetgeen is gesteld in de inleiding over het MEP worden niet bestede incidentele budgetten (project- en procesgeld) overgeheveld (zie voorstel budgetoverheveling). Het betreffen hier immers budgetten voor een periode van 4 jaar.

In april 2020 is besloten dat de invoering van de omgevingswet tot nader moment wordt uitgesteld. Dit betekent niet dat het project omgevingswet nu stil ligt. De komende periode wordt doorgewerkt volgens drie lijnen namelijk:

1. Het opstellen van de omgevingsvisie op basis van de keuzes die in het beleidsstuk: beleidsvernieuwing in de omgevingswet gemaakt zijn aangevuld met de uitkomsten van alle gesprekken, bijeenkomsten, enquêtes en de kernavonden met de inwoners. (najaar 2020 gereed)
2. Voorbereiden op de invoering van het Omgevingsplan door het opstellen van een uitgangspuntennotitie. Hierin wordt aangegeven hoe we de komende jaren met elkaar het omgevingsplan van rechtswege toepassen, maar ook hoe van een omgevingsplan van rechtswege verder werken naar een integraal omgevingsplan waarin de bruidsschat en het lokale beleid verweven zijn.
3. Daarnaast werken we aan het omgevingswetproof maken van onze organisatie door de medewerkers op te leiden en bewust te maken van de gewenste werkwijze en passen we de processen en ICT aan op de nieuwe situatie.

Corona
Ook binnen het project omgevingswet hebben de coronamaatregelen impact. Niet alleen qua planning door de toegenomen werkdruk bij collega’s binnen RO en WABO en de toename in aanvragen. Maar ook door de verschuiving van de invoeringsdatum vanwege de impact van corona op de zaken die door de landelijke overheid en externe partners opgeleverd moeten gaan worden.

Daarnaast is er ook de impact op de inhoud van ons beleid. De coronamaatregelen hebben in meer of mindere mate gevolgen voor de ondernemers en organisaties in onze samenleving. In heel veel gevallen staan de inkomsten onder druk, is het voortbestaan onzeker en is op dit moment onduidelijk hoe de toekomst er uit gaat zien. Dit heeft ook gevolgen voor de keuzes en het beleid dat Noaberkracht voor de gemeenten uitvoert. We proberen hierin al zoveel mogelijk vooruit te kijken en te denken maar het zal ook zo zijn dat veel consequenties pas later in de tijd duidelijk worden. Dit zullen we dan ook verwerken in de omgevingsvisie en het omgevingsplan indien nodig.