Programma Sociaal domein

Ilse Duursma

Iedere inwoner moet in staat zijn om zo lang en zo veel mogelijk zelf redzaam te zijn. We hechten veel waarde aan het welzijn van onze inwoners. Daarnaast moeten inwoners  zoveel mogelijk zelf de regie over hun leven kunnen voeren en mee kunnen doen in de samenleving. Waar dat kan op eigen kracht, of anders met hulp van mensen uit hun sociale netwerk. Inwoners die hiertoe niet (volledig) in staat zijn, bieden we ondersteuning om hun zelfregie en participatie te bevorderen. De ondersteuning is bij voorkeur zo licht en zo dichtbij mogelijk en preventief als het kan. Team Ondersteuning & Zorg is ervoor om inwoners hierbij te helpen.

In de gemeente Dinkelland werken we samen met verschillende organisaties om de zorg voor onze inwoners zo optimaal mogelijk in te richten. Dit zijn bijvoorbeeld organisaties de re-integratietrajecten begeleiden en organisaties die vrij toegankelijke voorzieningen aanbieden, maar ook Veilig Thuis voor inwoners die te maken hebben met huiselijk geweld. We zetten in op vroeg signalering en het preventief aanpakken van problemen. Daarnaast kennen we verschillende regelingen voor inwoners met (tijdelijke) financiële problemen, bijvoorbeeld bijstand voor zelfstandige ondernemers en kindpakketten.

Re-integratieverordening Participatiewet 2017

Nota minimabeleid 2016

Verordening bevordering participatie minima 2017

Beleidsplan "Omzien naar elkaar" 2017

Omzien naar Elkaar, een integrale visie op de invoering van de drie decentralisaties in het sociale domein 2014

Beleidsplan integrale schulddienstverlening 2019-2023

Verordening stimuleringsfonds sociaal domein 2018

Verordening jeugdhulp 2020

Verordening maatschappelijke ondersteuning 2020

Voor een actueel totaalbeeld van de vastgestelde beleidsnota's en verordeningen verwijzen we u naar: Overheid.nl

Binnen het programma Sociaal domein maken we gebruik van de volgende kengetallen:

• Percentage volledig gevaccineerde inwoners: 97,1%
• Geen enkele vaccinatie: 0,8%
• Huishoudens met bijstandsuitkeringen: 190
• Werkloosheidspercentage: 2,5%

Onder het programma Sociaal domein vallen de volgende verbonden partijen:

• Regio Twente: Informatie is te vinden via de volgende link: Regio Twente
• Crematoria Twente: Informatie is te vinden via de volgende link: Crematoria Twente.
• Stadsbank Oost Nederland: Informatie is te vinden via de volgende link:  Stadsbank Oost Nederland.
• Stichting Participatie Dinkelland (SPD): Informatie is te vinden via de volgende link:  SPD.

CAK (Centraal Administratie Kantoor)

Als gevolg van vertraging in de implementatie van het nieuwe systeem voor gegevensuitwisseling tussen gemeenten en het CAK, is voor de maanden januari t/m september 2020 geen eigen bijdrage geïnd voor inwoners uit de gemeente Dinkelland. Cliënten hebben de eerste facturen in het vierde kwartaal pas ontvangen en zullen in 2021 nog steeds facturen ontvangen en moeten betalen over 2020. De gemeente heeft hier geen invloed op.

Overgang GGZ-cliënten naar de Wet langdurige zorg (Wlz)

Inwoners die hun leven lang intensieve geestelijke gezondheidszorg (GGZ) nodig hebben, kunnen vanaf 2021 toegang krijgen tot de Wet langdurige zorg (Wlz). Wel moeten zij voldoen aan de bestaande Wlz-toegangscriteria. Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) is gestart met het afgeven van indicaties. Dit betekent dat cliënten die nu nog onder de Wmo vallen, met ingang van 2021 onder de Wlz kunnen vallen.

Woonplaatsbeginsel Jeugd 2022

Het bepalen van het woonplaatsbeginsel van een jeugdige is in de huidige vorm altijd ingewikkeld en tijdrovend geweest, omdat hierin wordt uitgegaan van het woonadres van de gezagsdrager. Het nieuwe uitgangspunt is dat bij ambulante zorg, de gemeente waarin de jeugdige zelf staat ingeschreven verantwoordelijk is voor de zorg. Bij zorg met verblijf geldt dat de gemeente waarin de jeugdige direct voorafgaand aan het verblijfstraject stond ingeschreven, verantwoordelijk is.

Het nieuwe woonplaatsbeginsel maakt een einde aan de onduidelijkheid die er nu soms voor zorgt dat jongeren lang op zorg moeten wachten of dat gemeenten achteraf financieel worden ‘verrast’. Het zal voor gemeenten duidelijk worden welke gemeente straks volgens het nieuwe woonplaatsbeginsel verantwoordelijk is voor de jeugdige.

Armoedebeleid

Er heeft door Bureau KWIZ in 2019 over de periode van 2015-2018 een evaluatie van het armoedebeleid plaatsgevonden. De basis hiervoor was het rapport dat in 2015 is uitgebracht door Bureau KWIZ. Dit rapport heeft als 0-meting gediend voor de evaluatie. Het doel van het onderzoek over de hierboven genoemde periode was het in beeld krijgen wat het effect is van het gewijzigd armoedebeleid. Op basis van dit onderzoek zijn aanbevelingen en conclusies geformuleerd. Door het college is een besluit genomen om op basis van dit onderzoek een project te starten om te komen tot actualisering van het armoedebeleid. De focus ligt daarin niet alleen op de regelingen maar ook op het voorkomen van armoede.

Aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling

De invoering van de verbeterde meldcode heeft geleid tot 30% meer meldingen van vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Dit betekent niet automatisch dat er ook meer geweld voorkomt, maar zou ook kunnen betekenen dat er sneller en beter gemeld wordt door familie, netwerk en professionals. Veilig Thuis Twente (VTT) was niet ingericht op deze forse toename en er ontstond een wachtlijst. Om dit op te lossen is er ingezet op de personeelsformatie en een onderzoek gestart. Dit heeft geresulteerd in het aanpassen van interne werkprocessen bij VTT en een verbetering in de samenwerking met andere samenwerkingspartners op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling. Hierbij valt te denken aan partners zoals de consulenten van de gemeente, politie en het Zorg- en Veiligheidshuis. In nauwe samenwerking tussen VTT en gemeente zijn er afspraken gemaakt over taak- en rolverdeling. Dit is vastgelegd in de zogenoemde producten en diensten catalogus. Hierdoor weet iedereen die een rol heeft in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling beter wat zij wanneer moeten doen. Verder is de extra personeelsformatie structureel geworden.

Sinds december 2020 is er geen sprake meer van een wachtlijst en kan VTT weer binnen de wettelijke termijn (en vaak sneller) nieuwe meldingen en verzoeken om advies oppakken. Dit heeft voor onze gemeente geleidt tot een efficiënte samenwerking tussen de consulenten van de gemeente en VTT. Hierdoor kunnen onze inwoners die te maken krijgen met deze vormen van geweld, sneller en beter worden geholpen.

Van ambitie naar basis

Stimuleringsfonds

Begin 2020 bedraagt de stand van het stimuleringsfonds sociaal domein € 223.000. In 2020 is € 40.000 besteed, hiermee zijn de volgende initiatieven ondersteund:

• Beweegtuin Denekamp: Bijdrage voor het realiseren van een beweegtuin voor jong en oud in Denekamp.
• “Samen fit en Vitaal”: Bijdrage voor het realiseren van een ruimte waar mensen zelfstandig of onder begeleiding kunnen werken aan hun lichaam om fit en vitaal te blijven in Tilligte.
• Het gebouwtje: Opknappen gebouwtje naast Stiftskerk om ervoor te zorgen dat dit voor diverse activiteiten kan worden gebruikt (vertrekpunt voor diverse (sportieve) activiteiten, met educatieve mogelijkheden). Er is ook een boekenkast namens de Stichting Dorpsbieb Weerselo te vinden en een ruimte voor kleine exposities.
• Jeugdvrijwilligerswerk: een plan om jeugd tegen een kleine vergoeding in te zetten bij verenigingen om enerzijds betrokkenheid te houden en anderzijds de jeugd te trainen op diverse vlakken, o.a. klantgerichtheid, sociale vaardigheden en BHV.
• Sociale activiteiten Rossum, Lemselo en Volthe: Bijdrage in kosten voor het opstarten van een kookclub, handwerkclub, koersbal en samenwerking met de school ten behoeve van ontmoeting.
• Stichting kunstfestival Ratjetjoe Denekamp, voor het organiseren van een kunstfestival, met specifieke aandacht voor het stimuleren van ontmoeting van mensen met een beperking en/of statushouders met de samenleving

Integrale aanpak GGZ tussen wet- en regelgeving

Op te leveren: Een geïmplementeerd plan van aanpak GGZ waarvan onder andere de aanpak personen met verward gedrag een onderdeel is.

De Wet Verplichte GGZ is een bevoegdheid van de Burgemeester. Voor 2020 viel deze bevoegdheid onder de wet BOPZ. Daarmee konden mensen gedwongen worden opgenomen in geval van ernstig en acute verwardheid. Deze wet BOPZ is veranderd en ten dele ondergebracht in de wet Verplichte GGZ voor acute, psychiatrische en verslavingsproblematiek. Men krijg dan een crisismaatregel opgelegd. Voor verwardheid door o.a. dementie is er de wet Zorg en Dwang., die verloopt echter niet via de bevoegdheid van de burgemeester.

De invoering van de Wet Verplichte GGZ is regionaal gecoördineerd en lokaal succesvol ingevoerd. Onderdeel van de nieuwe wet is het uitvoeren van hoorplicht. De hoorplicht houdt in dat een betrokken cliënt voor wie een mogelijke crisismaatregel (gedwongen opname GGZ) wordt opgelegd, het recht heeft gehoord te worden door de burgemeester over de bejegening en afhandeling. Er bestond de mogelijkheid voor de burgemeester om deze rol elders te beleggen (dus niet door de burgemeester zelf). Inmiddels hebben alle Twentse burgemeesters daarvoor gekozen. Het ‘horen’ wordt uitgevoerd door het regionale meldpunt verward gedrag dat door de 14 gemeenten gezamenlijk is ingesteld en bij de GGD Twente is ondergebracht.

Voor Dinkelland is tot op heden 1 keer gebruik gemaakt van het ‘horen’.

Denkrichtingen / ombuigingen

Uitvoeringsplan sociaal domein

De oplopende opbrengsten van het uitvoeringsplan sociaal domein zijn verwerkt in het herziene meerjarige saldo. Deze opbrengsten lopen op van een bedrag van €126.000 in 2019 naar een structureel bedrag van €582.000 in 2022. Wij zijn van mening dat het behalen van deze opbrengsten een stevige opgave is vandaar dat we bij het benoemen van aanvullende denkrichtingen het sociaal domein in eerste instantie buiten beschouwing hebben gelaten. 

Nieuw beleid

Er is geen nieuw beleid uit de begroting 2020 met betrekking tot dit programma.

Zoals in de inleiding is aangegeven heeft het jaar 2020 voor een groot deel in het teken gestaan van Corona. In deze inleiding is ook het integrale financiële overzicht betreffende Corona opgenomen. Hier is voor gekozen omdat de financiële gevolgen van de Corona pandemie op meerder plekken in deze jaarverantwoording naar voren komen waardoor het totale beeld ontbreekt.

Taakstelling inburgering statushouders

Ondanks het oponthoud door corona waardoor de huisvesting van statushouders leek te stagneren, is er in het laatste kwartaal van 2020 toch gelukt de mensen uit de missie Libanon te  huisvesten. Dinkelland heeft daarmee voldaan aan de taakstelling en dit is ook door de provinciaal toezichthouder bevestigd

Participatiewet
De bijstandsaanvragen nemen toe en zullen ook verder gaan toenemen als gevolg van een noodpakket waarin personeel eenvoudiger ontslagen mag/kan worden en door het wegvallen van functies in bepaalde sectoren zoals horeca, evenementen, theaters etc.. Het zal ook meer problematisch worden om deze mensen aan de slag te krijgen. Doordat er meer inwoners op bijstandsniveau komen te zitten, is de verwachting dat ook door meer inwoners mogelijk een beroep zal worden gedaan op schuldhulpverlening en het minimabeleid.

Tozo-regelingen

De Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (Tozo) is een van de maatregelen van het kabinet om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis. Ondersteuning kan worden aangevraagd in de vorm van een aanvullende uitkering voor levensonderhoud en/of een lening voor bedrijfskapitaal. De inkomensondersteuning voor levensonderhoud hoeft later niet terugbetaald te worden, tenzij ondernemers weer inkomsten hebben boven het sociaal minimum. De gemeente Dinkelland heeft een specifieke uitkering ontvangen van het Rijk voor de uitvoering van de Tozo-regelingen. De uitvoering is belegd bij het Regionaal Orgaan Zelfstandigen (ROZ).

Eenzaamheid

Inwoners, zowel ouderen als cliënten, hebben minder sociale contacten dan normaal en hierdoor dreigt eenzaamheid. Allerlei activiteiten voor senioren zijn geannuleerd als gevolg van de maatregelen. Cliënten hebben voor een periode geen (of veel minder) gebruik kunnen of willen maken van hun ondersteuning. Denk hierbij aan dagbesteding, individuele ondersteuning, inzet van de huishoudelijke ondersteuning, alleen gebruik kunnen maken van collectief vervoer voor noodzakelijke ritten. Dit kan zowel een een korte- als langetermijneffect hebben op het onderhouden van de sociale contacten. Als er sprake is van minder sociale contacten, kan dit leiden tot een sociaal isolement waarin eenzaamheid naar de voorgrond treedt. 

Mantelzorgers

Een van de maatregelen van het kabinet in de bestrijding van het coronavirus is het beperken van bezoek aan ouderen en kwetsbare mensen. Een begrijpelijk advies, maar juist nú zijn mantelzorgers voor ouderen en kwetsbaren extra belangrijk. Het beperken van bezoek is voor mantelzorgers dan ook niet realistisch. Op hun schouders rust in deze tijd een zwaardere taak. Er bestaat een mogelijkheid dat mantelzorgers het niet langer volhouden en uitvallen. Dit kan betekenen dat extra ondersteuning vanuit Wij in de Buurt ingezet moet worden of dat de ondersteuning die normaal gesproken door mantelzorgers wordt geboden, nu door een professional moet worden uitgevoerd. Dit heeft als mogelijk gevolg, extra meldingen voor een indicatie op grond van de Wmo.

Zorgcontinuïteit

Aanbieders van Jeugdhulp en Wmo kunnen (een deel van) de reguliere ondersteuning niet leveren, waardoor de zorgcontinuïteit in gevaar kan komen. Voor de meest kwetsbare inwoners kan dit op korte termijn problemen opleveren, de structuur is weg, behandeling wordt niet doorgezet of de begeleiding wordt niet geboden. Dit kan tot gevolg hebben dan mantelzorgers of andere naasten overbelast raken. Op de lange termijn kan dit betekenen dat er meer inzet van zorgaanbieders vereist is, om de opgelopen ‘schade’ te herstellen of te stabiliseren. Ook zijn er mogelijk consequenties op de lange termijn. Tot 1 juli konden aanbieders een beroep doen op een zogenoemde continuïteitsbijdrage, waardoor zij niet in liquiditeitsproblemen raakten. 

Huishoudelijke ondersteuning

De aanbieders van huishoudelijke ondersteuning kunnen een belangrijk deel van de zorg nog steeds leveren. Echter zijn er cliënten die zelf afspraken afzeggen omdat zij bijvoorbeeld tot de kwetsbare doelgroep behoren. Circa 10 tot 15% van de cliënten heeft op enig moment geen huishoudelijke ondersteuning gehad van een HO-aanbieder. Tot 1 juli konden aanbieders een beroep doen op een zogenoemde continuïteitsbijdrage, waardoor zij niet in liquiditeitsproblemen raakten. 

Vervoer

De vervoersstromen hebben geruime tijd zo goed als stilgelegen. Er heeft een enkele taxirit plaatsgevonden. Als gevolg van het zoveel mogelijk naleven van de 1,5 meter afstand tijdens de vervoersbeweging (regiotaxi, dagbestedingsvervoer en leerlingenvervoer boven de 12 jaar) kunnen per bus/taxi minder inwoners tegelijkertijd vervoerd worden (40%). Tot 1 juli kon de vervoerder een beroep doen op een zogenoemde continuïteitsbijdrage, waardoor zij niet in liquiditeitsproblemen raakten. 

Beschermd Wonen

De wetgeving om het Beschermd Wonen te decentraliseren naar de individuele gemeenten is met een jaar uitgesteld en zal pas in 2023 ingevoerd worden. Afspraak met de centrumgemeente Enschede is dat de lopende afspraken ter voorbereiding op de decentralisatie  van kracht blijven. 

Gevolgen gespannen thuissituaties en onveilige situaties

Huiselijk geweld en kindermishandeling zijn de meest omvangrijke geweldproblemen in Nederland. Deze complexe problematiek speelt zich in alle lagen van de bevolking af, veelal in onzichtbaarheid door schaamte en loyaliteit. In de aantallen hebben we te maken met een ‘dark number’, oftewel; we kennen de cijfers in onze gemeenten, maar het daadwerkelijke aantal mensen die te maken krijgt met deze vormen van geweld ligt vermoedelijk hoger.

Kinderen konden/kunnen langere tijd niet naar school en ouders moeten zoveel mogelijk vanuit huis werken. De combinatie thuisonderwijs, thuis werken en eventuele al aanwezige spanningen kunnen uit de hand lopen. Dit hoeft zich niet direct te uiten, maar kan ook een na-ijleffect hebben. Dit kan leiden tot een toenemende mate aan meldingen bij Veilig Thuis Twente en uiteindelijk bij de consulenten van de gemeenten. Mogelijk leidt dit ook tot extra inzet van Wmo en/of jeugdhulp met daarmee gepaarde kosten.

De onzekere tijd door corona is een voedingsbodem voor huiselijk geweld en kindermishandeling. Men zit elkaar de hele dag op de lip, kinderen kunnen hun energie niet kwijt, er ontstaan mogelijk financiële problemen door verlies van inkomsten, mantelzorgers raken overbelast en meer alcoholgebruik; het leidt allemaal tot een grotere kans op geweld, met name tegen vrouwen en kinderen. Mensen kunnen zich hieraan niet onttrekken omdat veilige plekken en uitlaatkleppen zoals werk, school, dagbesteding en sportclub gemist worden. Op dit moment is er (nog) geen toename zichtbaar in het aantal meldingen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Experts schatten in dat dit nog kan gaan komen. Meldingen nemen mogelijk toe en komen later binnen bij Team Ondersteuning en Zorg, politie en Veilig Thuis Twente. Met landelijke en regionale campagnes roepen we de samenleving op en wijzen we op eigen verantwoordelijkheid om anderen te helpen waar huiselijk geweld wordt vermoed.

Regionale samenwerking

In deze periode is de meerwaarde van regionale samenwerking duidelijk geworden. Vanuit de Veiligheidsregio is goede sturing gegeven aan de uitvoering met betrekking tot de virusuitbraak. Er zijn wellicht gemeenten die met dezelfde materie worstelen. Daar waar lokaal wellicht de focus verandert op de ambities, is het raadzaam om ook meer inzet te leveren naar regionale projecten/initiatieven die de veertien regiogemeenten, Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp Twente (OZJT)/Samen14 en de "coalition of the willing" gezamenlijk aan consequenties willen aanpakken. Daarnaast vraagt een snel opschaling in de regio om veelvuldig oefenen en voorbereiden op een volgende virusuitbraak in de (nabije) toekomst in samenwerking met de Veiligheidsregio Twente.

Publieke Gezondheid

Corona heeft een zware wissel getrokken op de GGD Twente. Veel medewerkers zijn uit het reguliere proces gehaald ten behoeve van de coronacrisis. Ze zijn ingezet voor alle vragen, testen en verdere consequenties. Het rijksvaccinatieprogramma (inentingen van kinderen) heeft weliswaar doorgang gevonden maar de inzet van de jeugdgezondheidszorg is beperkt gebleven. De consequenties moeten in beeld gebracht worden. Dit geldt ook voor de financiële consequenties (voor de veertien gemeenten).

Moties

Borstonderzoek vrouwen

In de raadsvergadering van 15 december 2020 is de motie Borstonderzoek vrouwen aangenomen. Middels deze motie roept de raad het college op:

• Er bij de staatssecretaris, door toezending van deze motie, op aan te dringen dat hij zijn maatregel intrekt en er alles aan doet om te realiseren dat de tweejarentermijn zo consequent mogelijk wordt toegepast.
• Deze motie bij de gemeenteraden in Nederland en de leden van de Tweede Kamer bekend te maken.

Stand van zaken: De motie is in behandeling.

De motie is te raadplegen via de volgende link: Moties 2020

De effecten van ons lokale beleid worden toegelicht aan de hand van een vaste set (verplichte) beleidsindicatoren.

Bron: https://noaberkracht.incijfers.nl/dashboard/sociaal-domein - Deze cijfers worden periodiek geactualiseerd. Voor de meest actuele cijfers raadpleeg de website. Een vergelijking met landelijke cijfers is ook te vinden op deze website.